【汉兰达 2017款 3.5L 四驱智尊版报价】汉兰达报价

?Конго Демократиялык Республикасы? менен адаштырба?ыз.

---

Конго Республикасы.

百度 今年是贯彻执行党的十九大精神开局之年，党员干部必须练好调查研究基本功，带着问题下去，带着方法上来，全面推动党的十九大精神在基层落地。

Конго Республикасы – Борбордук Африканын батыш б?л?г?нд? жайгашкан мамлекет. Т?шт?к-батышынан Атлантика океаны менен чулганат (жээгинин узундугу 169 км). Т?нд?г?н?н Камерун, Борбордук Африка Республикасы, чыгышынан жана т?шт?г?н?н Конго Демократиялык Республикасы, т?шт?г?н?н Ангола (Кабинда провинциясы), батышынан Габон менен чектешет. Аянты 342 ми? км². Калкы 3,7 млн (2008). Борбору – Браззавиль. Расмий тили – француз тили; улуттук тилдери – лингала жана китуба. Административдик-аймактык жактан 10 облуска жана борбор округуна б?л?н?т.

Конго – Бириккен Улуттар Уюмунун (1960), Африка Биримдиги уюмунун (1963; 2002-жылдан Африка союзу), Эл аралык ?н?г?? жана реконструкция банкынын (1963), Администрациялык-аймактык б?л?н?ш? (2008): Эл аралык валюта фондунун (1963), Б?тк?л д?йн?л?к соода уюмунун (1997) м?ч?с?.

Мамлекеттик т?з?л?ш?

Конго – унита рдык мамлекет. Конституциясы 2002-ж. 20-январда референдумда кабыл алынган. Башкаруу формасы – президенттик республика. Мамлекет башчысы – президент, 7 жылга шайланат (бир жолу кайра шайланууга укуктуу). Президент ?км?тт? башкарат жана куралдуу к?чт?рд? жетектейт. Мыйзам чыгаруу бийлигинин жогорку органы – кош палаталуу парламент (Улуттук ассамблея жана Сенат). Аткаруу бийлигин президент жетектеген коалициялык ?км?т (Министрлер ке?еши) ишке ашырат. Конституция боюнча президент парламентти таратууга, парламент президентти кызматынан кетир??г? жана ?км?тк? ишенб?? вотумун жарыялоого укуксуз, ?км?т парламенттин к?пч?л?к добушуна карабай президент тарабынан шайланат. Конгодо к?п партиялуу система орун алган. Негизги саясий партиялары: Конго эмгек партиясы, Конго демократия жана интегралдык ?н?г?? ?ч?н кыймылы, Социалдык демократия ?ч?н панафрикалык уюм ж. б.

Табияты

Атлантика океанынын жээги жайпак, кумдуу сая?дар, лагуналар кездешет. Жээктей кууш (жазылыгы 40–50 км) аккумуляциялык т?зд?к созулуп жатат. Анын т?нд?к-чыгышын Хрусталдуу жана Майомбе жапыз тоолору, э? оё? жерин акиташ тект?? т?зд?к ээлейт (мында рельефтин карсттык формалары ке?ири таралган). ?лк?н?н борбордук б?л?г?н Батеке денудациялык платосу (де?из де?гээлинен бийикт. 500–800 м) жана Шайю тоолору (бийиктиги 903 мге чейин, Конгонун э? бийик жери) ээлейт. ?лк?н?н т?нд?к-чыгыш б?л?г? Конго ойду?унда жайгашып, анда саздашкан аллювий т?зд?кт?р? басымдуулук кылат. Жеринин негизги б?л?г? байыркы Африка платформасынын борборунда жайгашкан. Негизги кен байлыктары: нефть (негизинен шельфтерде), алтын (Майоко, Мбомо шаарына жакын), жез-коргошун-цинк (?лк?н?н т?шт?г?нд?), темир, боксит, колумбит, танталит, таш к?м?р, алмаз ж. б. Аймагында негизинен ысык жана нымдуу климат ?к?м с?р?т; т?нд?г?н? дайыма нымдуу экватордук (жылына 2 жолу жаан-чачындын максимуму–март–май жана сентябрь–ноябрда байкалат), т?шт?г?н? кургакчыл сезондуу (июнь – сентябрь) субэкватордук климат м?н?зд??. Э? жылуу айынын (март же апрель) орточо температурасы 24–28°С, э? суук (июль же август) айыныкы 20–25°С. Жаан-чачындын жылдык ?лч?м? 1500–2000 мм, т?шт?к чет-жакасында 1200–1400 мм. Конго суусу мол дарыяларга бай. Чыгышында ?лк?н?н аймагынын басымдуу б?л?г? Конго дарыясынын, батышында негизинен Куилу дарыясынын (Ниари дарыясынын жогорку агымы) алаптарына кирет. Конго дарыясы жана анын куймалары – Убанги, Санга, Алима менен кеме каттайт. Жыл сайын калыбына келип туруучу суу ресурстары 222 км^Зди т?з?т, ар бир адамдын суу менен камсыз болуусу 69 м³ден ашат. Кызыл-сары ферралит топурактары басымдуу; ?лк?н?н т?нд?к-чыгышындагы саздуу т?зд?кт?рд? глейлешкен сары ферралит топурактары таралган. Флорасынын курамында татаал ?с?мд?кт?рд?н 6000ден ашык т?р? бар, анын 33 т?р? жоголуу алдында турат. ?лк?н?н аймагынын басымдуу б?л?г?н (65%тен ашыгын) экватордук дайыма жашыл жана субэкватордук чала дайыма жашыл токой ээлейт. Аралаш жана монодоминанттуу дарак ?с?мд?кт?р? басымдуу; ал энтандрофрагма, бийик перикопсис сымал баалуу дарактарга бай; Конго дарыясынын жана анын о? куймаларынын ?р??нд?р?нд? саздуу токой таралган. Токойсуздануу темпи жылына 1%ти т?з?т (1990–2000). ?лк?н?н т?шт?к б?л?г?нд? токой 1940-жылдардан баштап эле кыйыла баштагандыктан, 21-кылымдын башында токой кыйла суюлуп, анын ордун сезондуу-нымдуу саванна, сейрек токой жана кылкандуу ?с?мд?кт?р ээлейт. Конгонун т?нд?г?нд? (негизинен дарыя ?р??нд?р?нд? жана тоо этектеринде) токой 1970-жылдардан баштап гана кыйыла баштагандыктан, анда табигый абалында сакталган токойдун ири массивдери да кездешет. С?т эм??ч?л?рд?н 200д?й, куштардын 600д?й, сойлоочулардын 150д?й, жерде-сууда жашоочулардын 50д?н ашык, балыктын 80дей, курт-кумурскалардын 2000ден ашык т?р? белгил??. Конгодо жоголуп бара жаткан жаныбарлардан (с?т эм??ч?л?рд?н 14, куштардын 4 т?р?) горилла, шимпанзе, Африка токой пили (д?йн?д?г? кол тийбеген ири популяциялардын бири), бонго ж. б. мекендейт. Конгодо коргоого алынган 24 табигый аймак бар (?лк?н?н 15%тен ашык аянтын ээлейт). Алардын ирилери: Одзала улуттук паркы (аянты 13 ми? км²ден ашык; ЮНЕСКОнун биосфералык резерваты), Нуабала-Ндока улуттук паркы (4 ми? км²ден ашык). Африка пилин коргоо ?ч?н бир нече корукча (заказник) уюшулган (анын ичинде Пул-Плато да бар). Конгодо Борбордук Африкадагы эл аралык маанидеги э? ири суу-саздуу аймактардын бири – Лейк-ТеллеЛикуала-оз-Эрб (аянты 4,39 ми? км²) жайгашкан.

Калкы

Конгонун калкынын басымдуу б?л?г? (97,9%и) нигер-конго тилдеринде с?йл?йт; анын ичинде бантулар 91,4%ти т?з?т; адамава-убанги тилдеринде калктын 6,5%и с?йл?йт. Калкынын табигый ?с??с?н?н жогорку темпи (2,7%, 2008) т?р?л??н?н к?пт?г?н? (1000 адамга 41,8 бала) байланыштуу; ?л?м-житим 1000 адамга 12,3 адам. Эмгек курагындагылар (15–64 жаштагылар – 51%) басымдуу, 14 жашка чейинкилер 46,1%, 65 жа андан ашкан курактагылар 2,8%. Калктын орточо курагы 16,3 жыл (2008). ?м?рд?н к?т?лг?н орточо узактыгы 53,8 жыл (эркектердики 52,5, аялдардыкы 55 жыл). 100 аялга 99 эркек туура келет. Миграция сальдосу о? мааниде: 1000 тургунга 2,5 (2008). Калкынын орточо тыгыздыгы: 1 км² жерге 11 адам (2008; Африкадагы калк э? сейрек отурукташкан ?лк?л?рд?н бири). ?лк?н?н т?шт?г?нд? калк э? жыш (1 км² жерге 40 адамга чейин), т?нд?г?нд? сейрек (1 км² жерге 1 адамдай) отурукташкан. Шаар калкы 62%. Ири шаарлары: Браззавиль (калкы 1180 ми?), Пуэнт-Нуар (662,8 ми?), Лубомо (122,8 ми?), Нкайи (58,6 ми?).

Тарыхы

Киндамба шаарына жакын аймактан табылган таш куралдары жана аскага тартылган с?р?тт?р Конго аймагында палеолит доорунда эле адам жашагандыгын далилдейт. Конгонун жергиликт?? калкы – пигмейлер. Б. з. 1-ми? жылдыгынын башында бантулар аларды токойлуу райондорго с?рг?н. 13-кылымдан кийин Конго аймагында Лоанга, Теке (Тио, Анзика, Макоко деп да айтылат) жана Конго мамлекеттик бирикмелери т?з?лг?н. 15-кылымдын аягында Конго к?ч алып, Нгойя жана Каконго мамлекеттик бирикмелерин басып алган. 1480-жылдары португалдыктар Конгого келе башташкан. 16-кылымдын ортосунда Конго кул сатуу борборуна айланып, ?лк? начарлай баштаган. Жергиликт?? калк бир нече жолу португалдарга каршылык к?рс?т?шк?н. 1870-жылдары Конгого француздар отурукташкан. 1879–82-жылдары француздук экспедиция жетекчиси П. С. де Бразза Макоконун башкаруучусу – Элло I менен келишим т?з?п, ал боюнча Конго дарыясынын о? жээгиндеги аймактар Франция протекторатына, 1882-жылдан колониясына айланган. 1910-ж. Конго Франция Экватордук Африкасынын курамына кирген. Жергиликт?? калктын колониячыларга каршы к?т?р?л?шт?р? (1910, 1913, 1928) массалык м?н?зд? ?т?п, к?ч менен басылган.

1940–50-жылдары Конго к?з карандысыздык кыймылы ке?ири жайылып, алгачкы саясий партиялар жана африкалыктардын профсоюз уюмдары пайда болгон. 1945-ж. Ж. Ф. Чикайя Конго прогрессивд?? партиясын (КПП, 1946-жылдан Африка демократиялык биримдигинин секциясы) т?зг?н. 1946-ж. Франция социалисттик партиясы секциясы т?з?л?п, 1957-ж. Африка социалисттик кыймылы партиясына айланган. 1956-ж. Ф. Юлу Африкалыктардын кызыкчылыгын коргоо демократиялык уюмун негиздеген. 1960-ж. 15-августта к?з карандысыз Конго Республикасы жарыяланган. 1961-ж. ?лк?н?н Конституциясы кабыл алынып, Ф. Юлу президенттикке шайланган. Бирок анын ж?рг?зг?н саясаты элге каршы болгондуктан, 1963-ж. 13–15августта ?ч к?нд?к революциянын натыйжасында бийликтен кулап, ?км?тт? жана 1964-ж. т?з?лг?н Улуттук революциячыл кыймыл партиясын (УРК) премьер-министр (1963-ж. 19-декабрдан президент) А. Массамба-Деба башкарган. УРК ?лк?д?г? бирден-бир башкаруучу саясий партияга айланган. 1964-ж. Конго ?км?т? экономикалык ?н?г??н?н 1беш жылдык планын кабыл алып, айрым чет элдик компанияларды менчиктештирген. Конгого бир партиялуу система киргиз?? ж?н?нд? мыйзам кабыл алынган. А. Массамба-Дебонун жеке бийликке умтулуусу калктын ке?ири ч?йр?с?н?н нааразылыгына алып келип, 1968-ж. август-сентябрь айларында А. Массамба-Дебонун ?км?т?н отставкага кет??г? мажбур кылып, башында М. Нгуаби (1969-жылдан президент) турган Революциянын улуттук ке?еши т?з?лг?н. 1969-ж. декабрда Конго эмгек партиясы (КЭП) т?з?л?п, башкаруучу саясий партия болуп калган. Жа?ы Конституция кабыл алынып, ?лк? Конго Элдик Республикасы деп аталган. 1977-ж. 18-мартта М. Нгуаби ?лт?р?лг?нд?н кийин мамлекетти Ж. Йомби-Опанго башында турган КЭПтин Аскер комитети (АК) башкарган. 1979-ж. Д. Сассу-Нгессо КЭПтин т?рагасы жана Конго президенти болуп калган. 1991-ж. к?п партиялуу система киргизилип, ?лк? кайрадан Конго Республикасы деп аталган. 1992-ж. референдумда кабыл алынган жа?ы Конституция боюнча к?п партиялуу системанын негизинде алгачкы президенттик жана парламенттик шайлоолор ?тк?н. Бул шайлоолордо П. Лиссуба жетектеген Социалдык демократия ?ч?н панафрикалык уюм (1991) же?ишке жеткен. 1993–94-жылдары оппозиция жана башкаруучу партиянын (КЭП) жактоочуларынын куралдуу к?р?ш? башталган. 1997-ж. Д. Сассу-Нгессо Конгонун борбору – Браззавиль шаарын басып алып, ?з?н президент деп жарыялаган. ?км?тт?к аскерлер жана оппозициянын куралдуу отряддарынын кагылышуулары 1999-жылдын аягына чейин уланган. 2001-ж. жалпы улуттук 2-конференциясында Тынчтык ж?н?нд? конвенция иштелип чыккан жана кабыл алынган. 2002-ж. январдагы референдумда кабыл алынган жа?ы Конституцияга ылайык президенттик жана парламенттик шайлоолор ?тк?р?л?п, Д. Сассу-Нгессонун президенттик кызматы сакталып калган. 2007-ж. кезектеги парламенттик шайлоодо КЭП жана анын союздаштары кайрадан же?ишке ээ болгон.

Чарбасы

Экономикасынын негизин нефть ?нд?р?п, экспорттоо Ички д?? продукциясынын (ИДП) 70%тен ашыгын камсыз кылат). 2000-жылдары Конгонун экономикалык абалы турукташып, 1990-жылдардагы куралдуу кагылышуудан калган финансы-экономикалык тере? кризистен чыга баштаган. Конго Тропиктик Африканын туруктуу ?н?кк?н ?лк?л?р?н?н тобуна кайра кошулган. ИДПнин к?л?м? 13,2 млрд доллар, аны киши башына б?л?шт?рг?нд? 3,7 ми? доллардан туура келет. ИДПнин реалдуу ?с?ш? 1,6%. Адамзат ?н?г??с?н?н индекси 0,548 (2005; д?йн?д?г? 177 ?лк?н?н ичинен 139-орунду ээлейт).

?лк?н?н сырткы карызы 2000-жылдардын башталышында 5 млрд долларды т?з?т (аны киши башына б?л?шт?рг?нд? 2,3 ми? доллар – д?йн?д?г? э? жогорку к?рс?тк?ч). Конгонун экономикалык саясаты экономиканы диверсификациялоого, чет элдик жана жеке инвестицияларды тартууга, жакырчылыкты жоюуга, айыл чарба ?нд?р?ш?н жана туризмди ?н?кт?р??г? багытталган. 21-кылымдын башталышынан ?лк?г? жылына 20 ми?дей турист келет, туризмден т?шк?н киреше 25,6 млн доллар. ИДПнин структурасындагы ?н?р жайынын ?л?ш? 57,1%, тейл?? ч?йр?с?н?к? 37,3%, айыл чарбаныкы 5,6% (2006).

Конго нефть ?нд?р?? боюнча (2006-ж. 13,9 млн т) Тропиктик Африкада Нигерия, Ангола, Экватордук Гвинея, Габондон кийинки 5-орунду туруктуу ээлейт. Негизинен Атлантика океанынын шельфинен (Пуэнт-Нуар ш-на жакын) ?нд?р?л?т. Пуэнт-Нуардагы нефть ылгоочу з-д – Конгодогу ири ?н?р-жай ишканаларынын бири. 2007-ж. 352 млн кВт.с электр энергиясы ?нд?р?лг?н, ал эми керект??с? 572 млн кВт.с. Электр энергиясынын 99%и 2 гана ГЭСтен ?нд?р?л?т; 4 шаарда ЖЭС иштейт. Бирдикт?? энергия системасы жок. Нефть ?нд?р??д?н кийинки маанил?? 2-тармагы – жыгач даярдоо жана аны иштет??. 14 млн га жердеги токой ?н?р жайлык мааниге ээ. Баалуу дарак породаларынын (негизинен окуме, лимба, махагони, дибету, сапеле, сино) запасы 300 млн м³ден ашат. Жыгачтын 60%ке жакыны ?лк?н?н т?нд?к б?л?г?нд?, 40%и т?шт?кбатышында даярдалат. 20га жакын жыгач иштет??ч? заводу бар (Браззавиль, Пуэнт-Нуар, Лубомо ж. б.). Жыл сайын 100 ми? м³ чамасында тактай материал, 70–100 ми? м³ фанера даярдалат. Химиялык ишканалар (Браззавиль, Пуэнт-Нуаре шаарындагы лак-сыр материалдарын, пластмасса, тиричилик химиясын, полимер плёнкаларын, суюлтулган газ даярдоочу ж. б. заводдор), текстиль комбинаты, тамеки фкасы, металл ремонттоочу ишканалар, кеме ремонтточу верфтер (Браззавиль), тамак-аш (кант, ун, пиво, май), курулуш материалдар (ири цемент заводу) ?н?р-жай ишканалары бар.

21-кылымдын башынан айыл чарба ?нд?р?ш?н?н т?м?нд?ш? жана импорттук азык-т?л?к товарынын к?б?й?ш? м?н?зд??. Айыл чарбасына жарактуу жер ?лк?н?н аянтынын 58,2%ин ээлеп, анын 0,6%и гана пайдаланылат. Майда дыйканчылык чарбалары басымдуу, аларга иштетил??ч? жердин 68%и, ?нд?р?лг?н айыл чарба продукциясынын 85%и таандык. Негизги айыл чарбалуу аймактары: Буэнза, Ниари, Пул облусу экспорттук мааниси бар ?с?мд?кт?р?: бал камыш, жер жа?гак, какао, кофе. Май пальмасынын плантациялары ке?ири таралган. Маанил?? айыл чарба ?с?мд?кт?р?: маниок, таро, батат, карт?шк?; ошондой эле плантайн, ж?г?р?, таруу, ак ж?г?р?, к?р?ч ?ст?р?л?т. Мал чарбасы (экстенцивд?? жартылай к?чм?н м?н?зд?) ар кандай тропиктик ыла?дарга, анын ичинде цеце чымынынын чагуусуна байланыштуу анча ?н?кк?н эмес. 2005-ж. 300 ми? эчки, 105 ми? кой, 93 ми? бодо мал, 54 ми? чочко, 2,0 млн ?й кушу болгон. Балыкчылык ?н?г??д?; жылына 45 ми? т чамасында балык кармалат.

Автомобиль жолунун узундугу 17,3 ми? км, темир жолунуку 894 км (2004). Негизги де?из порту – ПуэнтНуар (жылдык ж?к ташуусу 15 млн т чамасында; анын 70%тейи транзиттик ж?кт?р). Суу жолунун узундугу 2,5 ми? км; негизги дарыя порту – Браззавиль. Нефть трубасынын узундугу 758 км (2007). 31 аэропорту бар, анын 2 эл аралык мааниде (Браззавиль, Пуэнт-Нуар шаарында).

Сырткы соодасынын к?л?м? 8,1 млрд доллар, анын 6,3 млрд долларын экспорт, 1,8 млрд долларын импорт т?з?т. Экспортко негизинен нефть (90%ке жакыны), жыгач (7%), кант, кофе, какао, жер жа?гак чыгарат. Негизги соода шериктери: АКШ, Кытай, Тайвань, Корей Республикасы. Сырттан (Франция, Кытай, Италия, Индия, Бельгиядан) машина жана жабдууларды, транспорт каражаттарын, азык-т?л?к алат.

Маданияты

Конгодо билим бер?? ?Билим бер?? ж?н?нд?г? мыйзам? (1967) менен ж?нг? салынат. Билим бер??н?н азыркы системасы 6 жылдык башталгыч (5,5–6 жаштан) жана жети жылдык орто (толук эмес жана толук орто мектеп) мектептерди, кесиптик-техникалык окуу жайларды жана Жогорку окуу жайларын (ЖОЖ)у камтыйт. Мектепке чейинки тарбия бер??г? балдардын 9%и, башталгыч билим бер??г? 55%и, орто билим бер??г? 25%и камтылган калктын сабаттуулугу 15 жаштан жогору 86%ти т?з?т (2006). Белгил?? ЖОЖдору: М. Нгуаби атындагы университет (1961), институттар жана жогорку мектептер. Илимий мекемелери: Борбордук африкалык изилд??, Пастеров (1908) институттары, Илимий жана техникалык изилд?? боюнча улуттук ке?еш (1966). Илим жана техника панафрикалык союзу (1987) ж. б. (баары Браззавилде). Браззавилде к?н?г? француз тилинде ?Mweti? (1977), ?Journal de Brazzaville?, ?Courrier d'Afrique? ж. б. гезиттер чыгат. Радио уктуруу 1935-жылдан, телек?рс?т?? 1962-жылдан иштейт. Улуттук маалымат агенттиги – Agence Congolaise d'Information (ACI; 1962жылдан).

Kонго адабияты 1950-жылдардан француз тилинде ?н?г? баштаган. 1950–70-жылдардын поэзиясы ?ч?н антиколониялык тематика м?н?зд?? (Ж. Ф. Чикая У Тамси, ?Бузук кан?, 1955; Ж. Б. Тати-Лутара, ?Жа?ы к?нд?р?, 1975) болсо, 1960-жылдарда баатырдык-тарыхый драма, комедия, 1970–80-жылдарда проза (А. Лопес, Чикайы Кю Тамси, Сони Лабу Танси ж. б.) ?н?кк?н. 20–21-кылымдардын чегинде адабиятта агартуучулук идеологиянын кризиси байкалган.

19-кылымдын 2-жарымынан шаарларында, европалык типтеги имараттар курулууда. Заманбап искусствосунда Пото-Пото живопись мектебинин чыгармалары ?зг?ч?л?н?т. 1960-жылдары музыкасы ?н?г? баштаган. 1965-ж. Конго улуттук театры ачылып, 1966-ж. Браззавилде Улуттук конго балети т?з?лг?н. ?лк?д? ?Монана? балет театры (1992) жана ?Bivelas? (1992) театралдык компаниясы, ?Йаро? (1999) маданий борбору иштеп, 1996-жылдан Браззавилде ?Мабина данс? бий фестивалы ?тк?р?л?т. Белгил?? театр ишмерлери: Сони Лабу Танси, А. Л. Бейкер, Э. Б. Донгала, Ж. Салладен, Н. Бисси, Ж. Нсангата ж. б.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 4-том. Башкы редактору Асанов ?. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2012. 832 бет, илл. ISBN 978 2025-08-074-9